Józef Chełmoński jest polskim reprezentantem realizmu w malarstwie. Artysta wywodzi się ze szlachty mazowieckiej. Od dzieciństwa obcował ze sztuką, gdyż i matka jego – Izabela z Łoskowskich Chełmońska rozmiłowana była w sztuce (i literaturze) jak i ojciec – Józef Adam Chełmoński, wójt gminy Boczki – pasjonował się malarstwem (i muzyką).
Malarz uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej oraz w prywatnej pracowni Wojciecha Gersona (1867-1872), następnie studiował w Monachium (1872-1875), w międzyczasie zwiedzał Włochy, Podole, Ukrainę. W 1875 r wyjechał do Paryża, gdzie zyskał dużą popularność jako malarz, tematyka jego obrazów uznana została jako oryginalna.
Józef Chełmoński ożenił się z Marią Szymanowską (była ona jego daleką powinowatą). Małżeństwo Chełmońskich wychowało 4 córki i 2 synów, natomiast troje ich dzieci zmarło.
Z powodu śmierci najmłodszych dzieci, kłopotów rodzinnych, nieporozumień z żoną, wobec której Chełmoński stosował przemoc, artysta często wyjeżdżał z Warszawy do swojej pracowni pod Grodziskiem Mazowieckim do Klukówki. Z biegiem czasu kupił tam dworek, do którego się wyprowadził i mieszkał tam do śmierci.
Obrazy Józefa Chełmońskiego przedstawiają sceny rodzajowe z życia wsi polskiej i ukraińskiej, sceny myśliwskie, pejzaże. Malując w swych dziełach postaci wieśniaków, szlachciców, żebraków, Żydów , artysta prezentował je dosadnie, charakterystycznie (np. obraz ” Targ wiejski”).
Jego dzieła ukazywały “rdzenną polskość” i “ukraińską rodzimość”.
Podczas pobytu w Paryżu Chełmoński wspomagał się przy tworzeniu szkicami, notatkami, fotografiami ze swych podróży. Jego obrazy powstawały wtedy bez bezpośredniego kontaktu malarza z ojczyzną w trakcie procesów twórczych.
Obrazy “Bociany”, “Babie lato”, “Odlot żurawi”, “Czwórka.Po stepach”, “Noc na Ukrainie” to niektóre ze zbioru dzieł Chełmońskiego. Jego płótna i rysunki znajdują się m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie i w Domu Pracy Twórczej w Radziejowie.
Materiały CKiS w Sępólnie Krajeńskim
Tekst – Katarzyna Falkowska
