Jest malarzem zwanym “ojcem symbolizmu” w malarstwie polskim przełomu XIX i XX wieku. Pochodzi ze starej rodziny szlacheckiej herbu Tarnawa.

Kształcił się u Adolfa Dygasińskiego podczas pobytu w majątku wuja w Wielgiem. 4 lata później wyjechał do Krakowa, gdzie rozpoczął naukę w gimnazjum i jednocześnie został wolnym słuchaczem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych . Na prośbę Jana Matejki przerwał naukę w gimnazjum i i studiował tylko w SSP. W 1875 r Malczewski wyjechał do Paryża. 2 lata później wrócił do pracowni Matejki.

Jacek Malczewski zwiedził Włochy, Lwów, Podole i wziął udział w zorganizowanej przez Karola Lanckorańskiego wyprawie archeologicznej do Azji Mniejszej, gdzie wykonywał szkice przy wykopaliskach.

Ożenił się z Marią Gralewską, córką krakowskiego aptekarza, mięli dwoje dzieci: córkę Julię i syna Rafała, który też został malarzem.
Jacek Malczewski angażował się w działalność pedagogiczną w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, m.in. na kursach malarstwa uczył kobiety, które w tamtych czasach nie miały praw studiować, z biegiem lat został profesorem i rektorem w/w uczelni. Funkcję tę pełnił od 1912 r do wybuchu I wojny światowej.

W 1897 r został jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich “Sztuka”. W latach 1923-1926 mieszkał we dworze w Lusławicach, gdzie założył szkółkę malarską dla utalentowanych dzieci wiejskich.

Malczewski w historii malarstwa zapisał się jako wybitny, ceniony malarz, wielokrotnie nagradzany za swoją twórczość. W latach 90-ątych XIX wieku zaczął malować obrazy symbolistyczne. Tematyką jego dzieł była m.in. wieś polska z elementami mitologii greckiej i rzymskiej , portrety i autoportrety ( cykl obrazów “Moje życie”).
Ogromny wpływ na artystę miała śmierć ojca w 1884 r , co znalazło odbicie w obrazach Malczewskiego przedstawiających motyw śmierci.
Patriotyzm zaszczepiony artyście przez ojca i kwestia narodowo – wyzwoleńcza również odnalazły ujście pod pędzlem Malczewskiego. Wątki martyrologii i historyczno-patriotyczne odnaleźć można m.in. w obrazach “Na etapie. Sybiracy”, “Sybiracy”, “W tumanie”, “Eloe”. W obrazach przedstawiających epizody z życia powstańców na Syberii , ukazał ich chwile odpoczynku, modlitewnego skupienia, refleksji, czuwanie przy zmarłych ( “Wytchnienie”, “Śmierć na etapie”).

Artysta pod koniec życia stracił wzrok. Umarł w Krakowie. Zgodnie z jego ostatnią wolą, został pochowany ubrany we franciszkański habit w Krypcie Zasłużonych na Skałce.

Znaczna kolekcja dzieł Malczewskiego znajduje się w Galerii Sztuki we Lwowie , również w Muzeum Narodowym w Poznaniu, w Muzeum Narodowym w Warszawie a także w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.

Materiały CKiS w Sępólnie Krajeńskim
Tekst – Katarzyna Falkowska